«Τέλος των εφημερίδων σημαίνει τέλος του πολιτικού μας συστήματος»

Της ΕΡΣΗΣ ΒΑΤΟΥ

Τελικά πού οδηγείται ο Τύπος; Σε ειδική έκδοσή του ο Courrier International θέτει το ερώτημα, αλλά δεν απαντά.

Αφήνει δημοσιογράφους, bloggers (ή και τα δύο), πανεπιστημιακούς και άλλους να παραθέσουν τις δικές τους σκέψεις για ένα ερώτημα περισσότερο ζέον από ποτέ. Ευθύνεται η οικονομική κρίση, η διάδοση της χρήσης του Διαδικτύου, το γεγονός ότι η δημοσιογραφική, επαγγελματική πένα εμφανίζεται «γερασμένη», η επιδίωξη επιχειρηματιών για μεγιστοποίηση του κέρδους ή μήπως η στέρηση των εφημερίδων από θεμελιώδεις για την παραγωγή προϊόντος ποιότητας πόρων; Μπορεί να είναι καθένα μόνο του ή όλα μαζί, σε κάθε περίπτωση πάντως η συζήτηση περί το μέλλον του Τύπου αφορά ασφαλώς τον βαθμό στον οποίον εφεξής θα είναι εφικτός ο έλεγχος της εξουσίας και άρα η κατάσταση της δημοκρατίας.

Ο Πολ Σταρ, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και συνιδρυτής της μηνιαίας, αριστερής πολιτικής επιθεώρησης The American Prospect, που έχει τιμηθεί με Πούλιτζερ, έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση στον «Courrier», που κατέληγε ως εξής:

«Ο ρόλος των εφημερίδων δεν περιορίζεται στην πληροφόρηση. Οι εφημερίδες παρέχουν στους πολίτες ένα μέσον άσκησης σημαντικής πίεσης στην πολιτική εξουσία και είναι αυτό ακριβώς που σήμερα διακυβεύεται. Αν δεχτούμε σοβαρά ότι ο Τύπος "είναι η τέταρτη εξουσία", το τέλος της εποχής των εφημερίδων σηματοδοτεί και το τέλος του πολιτικού μας συστήματος.

Οι εφημερίδες συνέβαλαν στη συγκράτηση της τάσης της πολιτικής εξουσίας και των επιχειρήσεων προς τη διαφθορά. Αν δεν θέλουμε να μπούμε σε μια νέα εποχή διαφθοράς, θα πρέπει να βρούμε άλλα μέσα, για να ασκούμε τον έλεγχο. Οι νέες τεχνολογίες δεν μας απαλλάσσουν από τις παλιές μας ευθύνες».

Τη σχέση του Τύπου με τη δημοκρατία εξετάζει στο βιβλίο του «Ο πιανίστας στο μπορντέλο» και ο Χουάν Λουίς Σεμπριάν, πρόεδρος του ισπανικού ομίλου επικοινωνίας Prisa και εκ των ιδρυτών της ναυαρχίδας της «El Pais». Κατά τον Σεμπριάν, η συζήτηση γύρω από τη διελκυστίνδα εντύπου και ηλεκτρονικού Τύπου είναι λανθασμένη προσέγγιση. Το πρόβλημα είναι αλλού.

«Οι εφημερίδες στηρίζονται σε ένα σύστημα που χρονολογείται από τον προηγούμενο αιώνα, την οικονομία της προσφοράς, ενώ η ηλεκτρονική εποχή οδηγεί σε μια οικονομία ζήτησης. Σε τούτο το χρονικό σημείο εξαφανίζεται η μεσολάβηση, η οποία χαρακτηρίζει την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Εμείς οι δημοσιογράφοι, που είμαστε οι ενδιάμεσοι ανάμεσα στην επικαιρότητα και εκείνους που ζητούν πληροφόρηση, βλέπουμε τους άλλους, τους μη δημοσιογράφους, να περιγράφουν χωρίς ενδιάμεσους ό,τι συμβαίνει. Και επειδή δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, ρίχνουμε το σφάλμα στο παλιόχαρτο της εφημερίδας που χρησιμοποιούνταν για να τυλίγει ο μανάβης τις μπανάνες».

Σε μια αμερικανική εκπομπή, ένας ειδικός προσπαθούσε να εξηγήσει γιατί κλείνουν εφημερίδες -καμιά εκατοστή τελευταίως στις ΗΠΑ. Η προσέγγισή του ήταν αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα.

«Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι εφημερίδες δεν βγάζουν λεφτά, αλλά ότι δεν βγάζουν όσα θέλουν οι ιδιοκτήτες τους». Κατά την άποψή του, οι εφημερίδες παραμένουν επιχειρηματικά βιώσιμες, στον βαθμό που το προσδοκώμενο κέρδος από αυτές έχει ρεαλιστική βάση. Διότι οι εφημερίδες ουδέποτε ήταν ούτε και θα γίνουν περιουσιακά στοιχεία υψηλού κέρδους που θα επιτευχθεί σε σύντομο διάστημα. «Οι εφημερίδες είναι», έλεγε ο ειδικός, «η χελώνα στον γνωστό μύθο του αγώνα δρόμου με τον λαγό». Και αν αντιμετωπιστούν έτσι, τα πράγματα ίσως να είναι καλύτερα.

Για την επιβίωσή τους, οι εφημερίδες εξετάζουν πολλές επιλογές. Μία είναι ο χρήστης του Ιντερνετ να πληρώνει μέρος του περιεχομένου που διαβάζει στο site, μία άλλη να δημιουργηθεί ένας οργανισμός που θα εκδίδει άδεια χρήσης περιεχομένου ιστοτόπων εφημερίδων από άλλα sites. Το site θα πληρώνει ένα ποσόν και θα έχει στο «καλάθι» του τίτλους που επιλέγει, από τους οποίους θα παίρνει ειδήσεις και άρθρα. Τα χρήματα της άδειας θα παίρνουν τα έντυπα. «Αυτή η ιδέα όμως πόρρω απέχει από την υλοποίησή της», έγραψε η «Wall Street Journal». Ετοιμες λύσεις για τις κρίσεις δεν υπάρχουν. Οπως δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αιφνιδιασμοί και τετελεσμένα ερήμην όλων όσων εμπλέκονται ή επηρεάζονται από αυτές.
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=24/06/2009&id=56965